Ayırıcılar, endüstriyel sektörler için olmazsa olmaz kimyasallardır. Alt tabakanın kalıplama yüzeyine yapışmasını engellemek için kullanılan kalıp ayırıcılar nedir ve nasıl kullanılır? Farklı çeşitleri bulunan bu kalıplar hakkında kullanım alanları başta olmak üzere tüm detaylar yazımızda.

Kalıp Ayırıcı Madde Nedir?

Kalıp ayırıcılar, endüstriyel süreçlerde kullanılan kimyasallardır. Bu kimyasallar, kalıplanmış parçaların kalıp yüzeylerine yapışmasını önler. Bu bağlamda kalıp ayırıcılar üretim sürecinde önemli bir rol oynar. Kalıp ayırıcılar, kalıp ve parça arasında bir bariyer görevi görür. Kalıp ve parça arasına uygulanarak malzemenin kalıba yapışmasını engeller. Sonucunda da ayırma işlemi hem hızlı hem de kolay bir şekilde yapılabilir hale gelir. Ayrıca kalıplar çok değerli malzemelerdir ve kalıp ayırıcı madde kullanarak kalıpların zarar görmesi de engellenmiş olur.

Kalıp Ayırıcıların Çeşitleri Nelerdir?

Endüstriyel kalıp imalatında farklı kalıp ayırıcı maddeler kullanılır. Bu maddeler şu şekilde sıralanabilir:

1. Silikonlu Kalıp Ayırıcılar

Silikonlu ayırıcılar, çok amaçlı yağlayıcı ürünler olarak bilinir. Özellikle plastik sektöründe geniş bir kullanım alanları vardır. İçerdikleri özel amaçlı yağlayıcılar sayesinde ayırma işleminde de kullanılabilirler. Sıcak ortamlarda yapılan kalıplama işlemlerinde plastik, kauçuk gibi malzemelerin yapışması söz konusu olabilir. Silikonlu ayırıcılar kullanılarak bu yapışmanın önüne geçilmiş olur. Yüksek sıcaklara karşı yüksek mukavemet gösteren bu ayırıcılar hem malzemelerin birbirinden ayrılmasını sağlar hem de yağlayıcı olarak kullanılabilirler.

2. Silikonsuz Kalıp Ayırıcı

Silikonsuz ayırıcılar kuru yağlama özelliği taşır. Bunun yanında akrilik (polipropilen ve poliüretan gibi), kauçuk, plastik ve bunlara benzer ürünlerin kalıplarında yanmaz ayırıcılar olarak kullanılırlar. İmalat sonrasında boyanacak veya yapıştırılacak parçalara ait kalıplarda kullanılmaya uygun bir kimyasaldır. Silikonsuz ayırıcılar yapışmaya karşı direnç gösteren bir film tabakası oluşturur ve böylece sürtünme azaltılmış olur. Bunun yanında yüksek sıcaklıklara karşı da direnç gösteren bir ayırıcı türüdür.

3. Su Bazlı Kalıp Ayrıcı

Su bazlı ayırıcılar genellikle poliüretan ürünler için kullanılır. Oluşturduğu ince film tabakası sayesinde parçalarda oluşabilecek deformasyonların önüne geçilmiş olur. Yüksek sıcaklık ve basınca maruz kalınmayan üretim süreçlerinde solvent bazlı ayırıcıların yerine sıklıkla kullanılır. Ayrıca kalıptan kolaylıkla ayrılmasını da sağlar ve kalıpta kirlilik de oluşturmaz. Su bazlı ayırıcılar, çevre dostu olmasıyla öne çıkan alternatiflerdir.

4. Solvent Bazlı Kalıp Ayırıcı

Genellikle su bazlı ayrıcılar ile aynı ürünlerde kullanılan solvent bazlı ayırıcılar, su bazlı ayırıcılara kıyasla çok daha hızlı bir kuruma sağlar. Mum ya da polimer bazlı ayırıcılar olarak da bilinirler. Tekrar uygulamadan önce birden fazla döngü gerçekleşmesine olanak tanır. Uygulanması halinde şekillendirme yüzeyi üzerinde dayanıklı bir kaplama oluşur. Hızlı kuruyan bir ayırıcı olmasından kaynaklı olarak zorlu ortamlarda su bazlı ayırıcılara kıyasla daha başarılı sonuçlar verdikleri söylenebilir. Fakat büyük bir dezavantajı vardır. O da insan ve çevre sağlığına olumsuz etkileri olmasıdır. Çünkü yanıcı ve patlayıcı özellikleri olan bir kimyasaldır. Dolayısıyla üretim hattı ve çalışanların güvenliği göz önünde bulundurularak güvenli bir ortamda, işin ehli personeller tarafından uygulanmalıdır.

Kalıp Ayırıcıların Yaygın Kullanım Alanları

Kalip ayiricilarin kullanim alanlari

Ayırıcı maddeler imalat süreci için olmazsa olmaz bir parçadır. Bu ayırıcılar yalnızca adına binaen kusursuz bir ayırma sağlamaz. Üretkenliğin arttırılmasına katkı sağlar, sağladığı kusursuz ayırıcılık sayesinde yüzey kalitesinde ciddi bir atış gözlemlenir, olası kusurları büyük oranda azaltır ve ayrıca kalıp, kalıp ve kalıp ömrünü uzatarak daha uzun süre kullanılabilirlik sunar. Sağladığı tüm bu avantajlar sayesinde birçok farklı sektörde sıklıkla kullanılsa da öne çıkan yaygın kullanım alanları şu şekilde sıralanabilir:

  • Beton: Ayırıcılar beton endüstrisinde şekillendirme yüzeyi ile beton karışımı arasındaki yüzeye uygulanır ve böylelikle yapışma önlenmiş olur. Bunun için hem bariyer hem de reaktif ayırıcı maddeler tercih edilir.
  • Basınçlı Döküm: Yüksek basınç altında işlenen kısmen yüksek erime sıcaklığı gösteren alüminyum ve magnezyum alaşımlarını kullanan işleme basınçlı döküm adı verilir. Teknolojinin gelişmesiyle bugün basınçlı döküm, büyük ve komplike parça tasarımlarını üretebilecek düzeyde gelişim göstermiştir. Basınçlı döküm işleminde kullanılan ayırıcılar kalıp yağlayıcı olarak da adlandırılırlar. Böylece malzeme akışı teşvik edilmiş olur, sıcaklık değişimleri eşitlenir. En nihayetinde de çevrim süreleri azaltılmış ve kalıp ömrü uzatılmış olur.
  • Gıda İşleme: Gıda işleme endüstrisinde yiyecek ve içecek işleme ekipmanı, gıdanın pişirilme, kavrulma, harmanlanma ve yapılabilecek diğer gıda işleme adımları sürecinde ayırıcı maddelere sıklıkla ihtiyaç duyulur.
  • Kalıplama: Özel kalıplama işlemleri enjeksiyon, transfer ve sıkıştırma işlemleri gibi birçok uygulama için kompozit, elastomer, termoplastik ve metalik de dahil olmak üzere kullanılan çok çeşitli malzemelerden arzu edilen şekilleri en düzgün şekilde üretmek için ise ayırıcılar tercih edilir.

Kalıp Ayırıcıların Çalışma Prensibi

Ayırıcı maddeler, ilk etapta şekillendirme yüzeyindeki yüzey enerjisini düşürme işlevi görür. Ayırıcılar arasında sadece reaktif ayırıcı maddeler bir farklılık gösterir. Bu farklılık çözünen zayıf bir sınır tabakası oluşturma noktasında gözlemlenir. Yüzey enerjisi düşürülerek işlemde kullanılan malzemelerin moleküllerinin polaritesi, ayrıcı maddeye karşı hiçbir çekim göstermez ve bundan dolayı yüzeyde bir gerilim yaşanmadığından yüzey gerilimi azaltılmış olur. Yüzey gerilimi belirlenmek istenen katı yüzeylerde yüzey ve yüzey gerilimi bilinen (su gibi) sıvılar arasındaki temas açısının dolayı ölçümleri yapılarak belirlenir. Temas açısı ya da bilinen bir diğer adıyla geliş açısı, sıvıyla karşılaştırılarak yüzey gerilimini tespit eder.