Bu çağın öne çıkan problemlerinden biri de biyoplastik kullanımının meydana getirebileceği potansiyel zararlar ve atık sorunudur. Bu potansiyel zararlar ve atık sorunun bir bölümünü cam elyaflar oluşturur. Ortaya çıkan atıklarla baş etmek bu noktada çok önemlidir. Bu öneme istinaden cam elyaf geri dönüşümü için bazı yöntemlerden yararlanılır. Cam elyaf geri dönüşümüne ait bilmeniz gerekenlere bu yazıdan ulaşabilirsiniz.

Cam Elyafın Geri Dönüşüm Tanımı

Cam elyaf, esasen eritilmiş camın eritilerek mikro küçüklükteki deliklerden geçirilmesiyle elde edilen bir malzemedir. Özellikle inşaat ve otomotiv sektöründe sıklıkla tercih edilen cam elyaf malzemeler, teknolojinin de gelişmesiyle birlikte birçok farklı sektör için tercih edilen bir malzeme haline gelmiştir. Hafif olmasına karşın yüksek mukavemet ve kalite sunan bir malzeme olan cam elyaf, her türlü ortama uyum sağlayabilir ve tamir edilebilir. Ancak elbette bir kullanım ömrü vardır. Ayrıca kullanım alanlarının da artmasıyla ortaya daha fazla cam elyaf atığı çıkması göz ardı edilemeyen bir gerçektir.

Cam elyaf geri dönüşümü, cam elyaf kullanarak ürün üreten firmaların üretim sürecinde ihtiyaç duydukları bir hizmettir. Üretim sürecinin sonunda ortaya çıkan cam elyaflar ya da bir diğer adıyla hurda elyaflar, özenli bir biçimde muhafaza edilir ve saklanır. Depolanan bu hurda atıklar, cam elyaf geri dönüşüm lisansına sahip olan firmalar tarafından teslim alınır. Sonrasında bu hurda atıklar özenle işlenir ve farklı sektörlerin ihtiyaçlarına karşılık verebilecek ürünlere dönüştürülür. Böylelikle cam elyaf geri dönüşüm süreci tamamlanmış olur.

Cam Elyafın Geri Dönüşümü Nasıl Gerçekleşir?

Cam elyaf geri dönüşüm için esas olan üç ana işleme yöntemi mevcuttur. Bu yöntemler öğütme, yakma ve piroliz olarak sıralanabilir.

1. Öğütme

Öğütme yöntemi

Öğütme yöntemi, cam elyaf geri dönüşümünde en yaygın kullanılan yöntemdir. İlk aşamada malzeme küçük parçalara ayrılır. Sonrasında tekrar kullanılabilmesi adına diğer ürünlerle birlikte küçük parçalar ve tozlar haline getirilir. Yeniden öğütülme potansiyeline sahip tüm malzemeler için bu yöntem rahatlıkla tercih edilebilir. Öğütme işlemi sonunda ya çok az atık oluşur ya da hiç atık oluşmaz. Fakat işlem hem uygulama açısından zor hem de cam elyaflara zarar veren bir işlemdir. Dolayısıyla geri dönüştürülen cam elyaf malzeme, işlem sonunda aynı şekilde kullanılamaz. Öğütme işlemi ile geri dönüştürülen cam elyaf, genellikle ahşap, çimento veya asfalt için dolgu maddesi olarak kullanılır.

2. Yakma

yakma yöntemi

Cam elyaf geri dönüşümü için tercih edilen bir diğer yöntem de yakma işlemidir. Bu yöntem ayrıca yanma veya termal oksidasyon işlemi olarak da bilinir. Bu işlemde cam elyaf geri dönüşüm sürecinin sonunda elde edilen malzeme, elektrik üreten türbinler için güç kaynağı olarak ya da çimento fırınlarını ısıtmak amaçlı ve buna benzer başka amaçlar için ısı oluşturmak için kullanılır. Yakma işleminin sonunda ortaya çıkan atıklar ise beton güçlendirme işlemlerinde kullanılır. Fakat başka uygulamalarda kullanılmak için yakma işlemine tabi tutulan cam elyaftan çöp sahasına gönderilen ve bir yan ürün olan kül çıkar. Cam elyaftan elde edilen bu ısı enerjisi, %25-30 oranında içerisindeki organik maddelerden elde edilir. Geri kalanı ise kül şeklinde ortaya çıkar. Bu kül içerik olarak camdaki kalsiyum karbonat, bor ve diğer oksitleri içeren kalsiyum oksit olarak bilinir. Bu yöntemle yapılan cam elyaf geri dönüşüm sürecinde fazla ısıya maruz kaldığından ciddi oranda hasar alır. Bu sebepten ötürü metal ya da plastiklerin aksine değersiz bir malzeme haline gelir.

3. Piroliz

Piroliz yöntemi

Bu işlemde cam elyaflar, oksijensiz ortamlarda çok yüksek sıcaklıklarda ısıtılır. Sonrasında bir veya birden fazla geri dönüştürülebilen madde, kimyasal olarak ayrıştırılır veya dönüştürülür. Pirolize işleminde cam elyaf piro-gaz, piro-yağ ve katı yan ürün olarak üç geri kazanılabilir maddeye ayrıştırılır. Cam elyafların piroliz yöntemi ile geri dönüştürülme süreci, 5 cm büyüklüğündeki cam elyafların vakumla oksijeni alınmış piroliz reaktörü ile beslenmesi ile başlar. Bu reaktör yaklaşık 500 derecededir ve reçine içerisindeki hidrokarbonlar gaz halinde ayrışır. Ayrıştırılan bu gaz çekilerek piro-gaz ve piro-yağı ayırmaya olanak sağlayan bir gaz yıkayıcıya gönderilir. Bu dönüşüm yöntemi ile elde edilen malzeme, doğalgaza alternatif olarak satılabilir. Bunun yanında piroliz reaktörünün ısıtıcıları için kullanılabilir ve böylelikle sistem kendi kendini beslemiş olur. Piro-yağ, ham petrol ile benzer bir yapıdadır ve ham petrole kıyasla daha ucuz bir malzemedir. Dolayısıyla akaryakıta karıştırılabilir ve asfalta eklenebilir. Piroliz yöntemi ile görü dönüştürülen cam elyaflar alabilecekleri en az hasarı alırlar. Dolayısıyla üreticiler için sıklıkla tercih edilen bir geri dönüşüm yöntemidir.

Fiberglas Geri Dönüşüm Teknikleri Nelerdir?

Fiberglas geri dönüşüm için üç farklı kategoriden bahsetmek mümkündür. Bu kategoriler mekanik, termal ve kimyasal teknikler olarak adlandırılır.

Mekanik Fiberglas Geri Dönüşüm

Teknolojik açıdan en basit yöntem olan mekanik geri dönüşüm tekniğinde FRP mekanik olarak küçük parçalara veya toz haline getirilir. Bu işlem genellikle birkaç aşamanın sonunda gerçekleşir. İlk etapta geri dönüştürülecek ürün önce büyük bölümler sonrasında da küçük bölümler halinde kesilir. Sonrasında ciddi anlamda sert olan bu malzemeler endüstriyel makinelere beslenir. En nihayetinde ortaya çıkan ürün, genellikle düşük dereceli kompozitler için dolgu maddesi olarak kullanılır. Bu tekniğin en büyük avantajı teknolojik açıdan basit olması ve atık malzemelerin tamamının kullanılmasıdır. Bu avantajlarının yanında bir de dezavantajı vardır. Bu dezavantaj, cam elyafların çok kısa uzunluklara ayrılmasından kaynaklı olarak sonrasında yüksek dayanıklılık gerektiren uygulamalar için kullanıma uygun olmamasıdır.

Termal Fiberglas Geri Dönüşüm

Bu geri dönüşümünde ısı kullanılır. Bu teknik dahilinde en sık tercih edilen yöntem daha önce de bahsedildiği üzere piroliz işlemidir. Toplanıp refine edilen gazdan hem gaz hem de petrol üretilir. Yağ genellikle diğer yakıtlar ile karıştırılarak kullanılırken gaz ise doğal gaza benzer bir formdadır. Isı kullanılan bu yöntemde matris yakılır ve geride lif kalır. Yüksek ısı kaliteyi düşürür ve mukavemet gücünü azaltır. Nihai ürün genellikle çok güç gerektirmeyen uygulamalarda kullanılsa da geri dönüştürülen cam elyafların yeniden üretmede kullanılabilmesi adına da çalışmalara devam edilmektedir. Bunun dışında termal fiberglas geri dönüşüm ile elde edilen ürünler çimento yapımında kullanılan fırınlarda yakıt olarak da kullanılır. Ürün öncelikle toz haline getirilir, sonrasında da uygun bir biçimde hazırlanan fiberglaslar yakıt olarak kullanılabilir hale gelir. Fiberglasın organik kısmı yakıt olarak yanar, camdan geriye kalan mineraller ise çimento karışımına dahil olur.

Kimyasal Fiberglas Geri Dönüşüm

Bu teknikle plastik matris, takviye edici elyaflardan ayrılmak için kimyasal olarak çözülür. Çok yeni olan bu yöntem henüz ticari amaçlar için kullanılmıyor. Bu yöntem cam elyafların kalitelerini ciddi anlamda bozmamayı vadediyor. Fakat bu vaadi gerçekleştirmek pahalı ve tehlikeli kimyasalların kullanılmasını gerekiyor. Teknolojinin ilerlemesiyle bu iki dezavantajın önüne geçilerek bu yöntemin yaygınlaşması muhtemeldir.

Fiberglas Geri Dönüşümün Zorlukları Nelerdir?

Tüm avantajların yanında cam elyaf geri dönüşümünün bazı zorlukları da mevcuttur. FRP esasen kompozit bir malzemedir. Dolayısıyla geri dönüşümü zor olabilir. Metal veya basit plastikler sıradan malzemeler olduğundan geri dönüşüm sürecinde yalnızca o maddenin gereksinimlerine odaklanmak yeterli olacaktır. Fakat cam FRP’ler kimyasal açıdan birbirine bağlı iki farklı malzemeden oluşur. Her bir malzeme ayrı ayrı işlenmelidir, bu malzemeleri birbirinden ayırmak oldukça güçtür. Dolayısıyla geri dönüşüm sürecinde malzemeleri birbirinden ayırmak yerine birlikte ele alınması gerekir. Farklı özellikler gösteren bu iki malzemenin niteliklerine dikkat edilmesi ve geri dönüşüm sürecinin bu niteliklere bağlı olarak sürdürülmesi de önemlidir.

Cam Elyaf Geri Dönüşüm Tesisi

Cam elyaf geri dönüşüm tesisleri, ilgili kuruluşlardan aldıkları sertifika ve belgelerle cam elyafların geri dönüşümü veya bertaraf edilmesi için profesyonel hizmet sunar. Bu hizmet dahilinde işlenmiş, işlenmemiş, yarı mamul, ham cam elyaf atıkları işlendikten sonra bertaraf edilir. Beton elyaf, kumaş elyaf, egzozluk elyaf, kırpıntı elyaflar uygun olan bir biçimde geri dönüştürülür.